معرفی کتاب ؛ مفاتیح الحیاة / آیت الله جوادی آملی

محتواي اين كتاب مانند سایر آثار حضرت استاد آیت الله جوادی آملی برگرفته از آيات قرآن و روايات معصومين(ع) می‏باشد. تعامل انسان با خود، همنوعان، نظام، حيوانات و نحوه تعامل با طبيعت پنج سرفصل اصلي كتاب مفاتيح الحياة هستند. مفاتیح الحیاة كتابي است كه ثواب ها و عِقاب هاي مربوط به كليه امور رفتاري انسان در زندگي دنيوي را يادآور مي شود و با تكيه بر اصول اخلاقي، راهنمايي بر نحوه چگونگي رفتار انسان با هم نوعان خود و همچنين طبيعت خواهد بود.
حضرت آيت الله جوادي آملي«دام ظله» با توجه به اشراف همه جانبه به منابع وحياني و با بهره‌وري کامل از کتاب و سنت و همچنين عقل برهاني و نيز با ژرف‌بيني خاص به اين ايده تفطّن دادند که همان‌طور که بزرگ محدث روزگار ما، جناب حاج شيخ عباس قمي (رحمه الله) با اثر ماندگار و سودمندش؛ يعني مفاتيح الجنان، راه سلوک بندگان و ارتباط انسان با خدا را از طريق انجام دادن اعمال عبادي در سه بخش نماز، دعا و زيارات و بهره‌مندي از ثواب و پاداش آن‌ها هموار كرد، کتابي ديگر لازم است که جلد دوم و مکمل آن محسوب شود و شئون دنيايي به ويژه امور اجتماعي بندگان را نيز با همان رويکرد، با آموزه‌هاي وحياني مرتبط سازد تا آدمي در زندگي خود از اين برنامه‌هاي الهي بهره‌مند گردد و از آثار آن، هم در دنيا و هم در عقبا سود ببرد، از اين رو اين کتاب، مفاتیح الحیاة نام یافت.
رسالت اين اثر نفيس و ماندگار اين است که با تکيه بر منابع وحياني، اصول و مباني و نيز مواد و فروعاتي استنباط و استخراج شوند که در جهت معنابخشي به زندگي انساني در ابعاد مختلف اخلاقي، فرهنگي، اجتماعي و سياسي به کار آيند.
بنا بر اين مي‌توان نقطه مشترک اين اثر با کتاب مفاتيح الجنان را در اين دانست که انسان با داشتن حسن فاعلي و حسن فعلي اعم از انجام اعمال عبادي، اخلاقي، اجتماعي و سياسي از ثواب و پاداش الهي بهره‌مند مي‌گردد و در هر دو اثر به اين ثواب.ها، عقاب‏‏ ها، آثار و پيامد رفتارها توجه شده است؛ اما امتياز اين کتاب اين است که مباحث آن، ناظر به رفتار، گفتار و حتي نيت‏ هايي است که توجه و اهتمام به آن‌ها مناسبات فردي و اجتماعي و زيست محيطي او را تنظيم، تصحيح و اصلاح مي‌کنند.
انسان با آموختن و به کار بردن چنين دانش و برنامه‌اي، حيات طيّبي را که پروردگار عالم براي او، شايسته دانسته تجربه مي‌كند، از اين رو اين آموزه‌ها اختصاصي به رابطه انسان با خداي متعال نداشته، بلکه تمامي مناسبات، ارتباطات و تعاملاتي را که انسان با خود، جامعه، محيط زيست و حتي نظامات اجتماعي، سياسي، فرهنگي و… دارد تعيين و بيان مي‌کند.
متن اصلی این کتاب شامل پنج بخش کلی است:
1. تعامل انسان با خود
2. تعامل انسان با هم‌نوعان
3. تعامل مردم و نظام اسلامی
4. تعامل انسان با حیوان
5. تعامل انسان با خلقت زیست‌محیطی
تأملی در این عناوین و نگاهی به فهرست تفصیلی کتاب، نکته‌ی پیش گفته را تقویت می‌کند. اکثر مسائل مطرح در این کتاب به نوعی نگاه تمدنی اسلام را روشن می‌سازد آن هم در نگاهی وسیع که حتی شامل نگاه زیست محیطی اسلام هم می‌شود. این کتاب نقطه‌ی مقابل تفکر سکولار به دین را به نمایش می‌گذارد. آری، این کتاب مفاتیح الجنان تمدنی است.